Hoe zit het nu met downloaden van illegaal aanbod? Mag het of mag het niet?

Er was deze week weer ophef in de media over downloaden van illegaal aanbod. Sommige mensen denken dat downloaden van illegaal aanbod altijd is toegestaan. Dat is niet juist. Zogenaamd ‘verkoopvervangend’ downloaden is niet toegestaan. Ook niet als dat voor ‘eigen gebruik’ is. Hieronder volgt een korte uitleg van de regels en de standpunten.
Wat staat er in de wet?
Auteursrecht is het exclusieve recht van de maker van een werk om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen. Uploaden valt onder openbaar maken en downloaden valt onder verveelvoudigen. Als je dat wilt doen heb je dus toestemming van de maker nodig. Hetzelfde geldt voor het zogenaamde naburig recht van de uitvoerend kunstenaar en de producent. De maker, uitvoerend kunstenaar en producent zijn rechthebbenden.
Voor up- en downloaden moet dus toestemming door de rechthebbende gegeven worden. Maar de Nederlandse wet maakt een uitzondering voor downloaden van beeld (film, tv) en geluid (muziek) voor eigen oefening, studie of gebruik. Dat mag als het downloaden door de gebruiker zelf gedaan wordt en dit geen commercieel oogmerk dient. De Minister van Justitie heeft daarbij aangegeven dat het zijn voorkeur heeft dat van legale bron wordt gedownload maar dat hij het downloaden van illegaal aanbod niet verbiedt.
De wet bepaalt ook dat voor dit privé-gebruik een billijke vergoeding aan de rechthebbenden betaald dient te worden (de thuiskopie heffing). Dat is voor het downloaden van illegaal aanbod niet het geval.
Wat betekent dit nu?
Kort gezegd betekent dit alles dat aankoopvervangend downloaden van illegaal aanbod niet is toegestaan. Met aankoopvervangend wordt bedoeld dat de gebruiker illegaal aanbod downloadt om zich de kosten van de legale aanschaf te besparen.
Valt er verder nog iets over te zeggen?
Dit alles is niet van toepassing op computerprogramma’s. Daar vallen ook games onder. Die mogen dus niet zonder toestemming van de rechthebbende worden gedownload. Ook niet voor privé-gebruik.
Het toestaan van downloaden van illegaal aanbod is naar het zich laat aanzien in strijd met EU-wetgeving. De basis voor de uitzondering op het auteurs- en naburig recht voor het downloaden voor privé-gebruik is in EU regels neergelegd. Daarin is bepaald dat een uitzondering aan de zogeheten ‘drie-stappen toets’ moet voldoen. Dat wil zeggen dat de uitzondering slechts voor bepaalde gevallen mag gelden en de gerechtvaardigde belangen van de rechthebbende of de normale exploitatie van het werk niet mag schaden.
Dat illegaal aanbod op Internet grote schade veroorzaakt moge duidelijk zijn. Daarmee kan ook gesteld worden dat het downloaden van dat illegaal aanbod zowel de belangen van de rechthebbenden als de normale exploitatie schaadt. Het toestaan van kopiëren en downloaden van illegaal aanbod is daardoor omstreden. Dat klemt volgens velen eens temeer nu daar geen billijke vergoeding op mp3-spelers en harddisk recorders tegenover staat.
Ondertussen maakt de grote schade die door rechthebbenden wordt geleden ook wel duidelijk dat het gratis downloaden van illegaal aanbod heel vaak gebeurt om het werk niet te hoeven kopen. Dat is dan dus illegaal downloaden. Ook onder de Nederlandse wetgeving.
BREIN pleit voor een verbod op downloaden van kennelijk illegaal aanbod. Onderzoek toont aan dat de gemiddelde internetgebruiker het onderscheid tussen legaal en illegaal aanbod goed kan maken. In gevallen dat dit niet duidelijk is, geldt zo een verbod niet. De Minister van Justitie wil geen verbod omdat het moeilijk handhaafbaar is. Dat geldt echter eens te meer voor de huidige regel die verkoopvervangend downloaden van illegaal aanbod verbiedt.
Tenslotte
Er zijn ook zogenaamde ‘open source’ bronnen. Daarop bieden rechthebbenden hun werken onder bepaalde condities gratis aan. Creative Commons is zo een bron. Dit is geheel gebaseerd op het auteursrecht. De maker bepaalt onder welke voorwaarden zijn werk wordt openbaar gemaakt en verveelvoudigd. Dat kan bijvoorbeeld gratis zijn voor niet-commercieel gebruik. Dan is er dus toestemming van de rechthebbende.