Een moreel 'uitbaatgebod' moet samen gaan met een 'uitbuitverbod'

Afgelopen vrijdag nam ik deel aan een debat op de Universiteit Leiden over internet en recht. Het ging over downloaden uit illegale bron. Ik was in debat met Ot van Daalen van Bits Of Freedom. Het standpunt van BOF, eerder ook door Xs4all en de Consumentenbond uitgedragen, is kort gezegd: Niet handhaven maar aanbieden; de consumenten verleiden in plaats van bestrijden. Zij willen wel een ‘uitbaatgebod’ zoals de Commissie Gerkens voorstelde, maar geen handhaving, noch tegen illegaal aanbod (want is te duur, niet effectief en censuur), noch tegen individuele gebruikers (want is inbreuk op hun privacy en recht op informatie).
Dit standpunt is gebaseerd op de misvatting dat legaal aanbod
commercieel haalbaar is wanneer er tegelijkertijd illegaal aanbod en
gebruik daarvan is toegestaan. In werkelijkheid verhindert het massale
illegale aanbod op internet niet alleen de groei van legaal aanbod op
internet maar brengt het ook de commerciële productie van content zelf
in gevaar. De productie en distributie van films is niet goedkoper
geworden door internet zoals BOF beweert, maar die is alleen maar
duurder geworden terwijl de illegale verspreiding op internet de
inkomsten aantast. Natuurlijk moet je als commerciële partij ook het
internet op om de consument te bereiken maar tegelijkertijd moet je je
tegen illegale concurrentie kunnen beschermen.

Mijn antwoord op BOF’s misvatting is dat ook een moreel ‘uitbaatgebod’
samen moet gaan met een wettelijk ‘uitbuitverbod’ tegen parasitaire
websites. Eurocommissaris Kroes maakt een vergelijking met de drukpers
en de industriële revolutie die bakens verzette en stelt dat ook nu in
de internet revolutie de rechthebbende met de ontwikkeling mee moet en
de consumentenvraag moet bedienen om niet buitenspel gezet te worden.
Dat klinkt logisch en net als bij de industriële revolutie het geval
was, moet je je wel tegen uitbuiting kunnen beschermen, dus tegen
parasitaire websites en diensten die structureel toegang tot illegaal
aanbod bieden en het gebruik van die diensten.

Illegale concurrentie, illegale downloadplatforms, moet je de pas kunnen
afsnijden met behulp van een verbod tegen downloaden van illegaal
aanbod. Daarnaast moet je consumenten behalve met legaal aanbod ook
kunnen aanspreken op hun gedrag ten aanzien van illegaal aanbod. Dat kun
je heel goed op een redelijke en afgewogen wijze doen door middel van
een stapsgewijze benadering die in de eerste plaats op voorlichting is
gericht. Daarnaast kunnen waarschuwingen gestuurd worden naar specifieke
inbreukmakers waarmee op anonieme basis ook een dialoog kan
plaatsvinden. Uiteindelijk zal er voor moedwillig volhardende
inbreukmakers wel een sanctiedreiging moeten zijn. Natuurlijk moet dat
een proportionele sanctie zijn. Bijvoorbeeld quarantaine en bandwidth
shaping zoals die nu al door access providers voor spam en virussen en
dergelijke wordt gebruikt. Bij elke vorm van handhaving vindt een
afweging plaats. Dat kan ook heel goed met betrekking tot individuele
internetgebruikers.

BOF, Xs4all, Consumentenbond willen geen enkele andere benadering van de
individuele internetgebruiker dan met legaal aanbod. Access providers,
Ziggo en Xs4all voorop, willen niet de toegang van hun abonnees tot
illegale websites als The Pirate Bay blokkeren. Zelfs niet als die zich
niet aan een Nederlands rechterlijk verbod houden en buiten bereik
doorgaan met hun illegale activiteiten. Access providers beroepen zich
daarbij op Europese regelgeving die hun aansprakelijkheid voor schade
beperkt. Dat is ten onrechte want die regels beperken juist niet hun
verantwoordelijkheid om mee te helpen aan een schoon en legaal internet
door het terugdringen van illegaliteit.

De weigering van ISP’s om verantwoordelijkheid te nemen in het
terugdringen van illegaliteit werkt uiteindelijk averechts. Indien
illegale websites niet geblokkeerd kunnen worden en een stapsgewijze
proportionele benadering van de consument wordt afgewezen dan rest enkel
nog het vorderen van schadevergoeding van inbreukmakende
internetgebruikers zelf. Dat kan wettelijk door middel van vordering van
afgifte door de ISP van naam-, adres- en woonplaatsgegevens van
inbreukmakende abonnees, gevolgd door een vordering van schade en kosten
(die op zich al enkele duizenden euro zullen zijn) van de
inbreukmakende gebruiker.

Dat is het tegenstrijdige, dat BOF, Xs4all en Consumentenbond door hun
weerstand uiteindelijk aansturen op de ‘Amerikaanse toestanden’ die
BREIN  wil vermijden. BREIN staat voor handhaving tegen illegale
websites. Daar hoort blokkering van toegang tot illegale buitenlandse
sites bij. Daarnaast is BREIN een voorstander van stapsgewijze
benadering van individuele internetgebruikers met een nadruk op
voorlichting. Daar hoort een proportionele sanctiedreiging tegen
moedwillige volharding in inbreuk bij als laatste redmiddel.

Er is in toenemende mate legaal aanbod op internet, voor muziek zelfs
gratis aanbod zoals via Spotify, daarvoor is bescherming tegen illegale
concurrentie nodig.